Ağı kuracağımız yerin düzeni, ağ kadar önem taşır. Topoloji, yerleşim düzeni demektir. Istemcinin, sunucunun, dağıtıcıların, yazıcıların gibi ağın içinde olan donanımların yerleşim şekline ağ topolojisi denir.

4 çeşit ağ topolojisi vardır. Şimdi bunlara ayrıntılarıyla değinelim.

Bus (Ortak Yol) Topolojisi

Bu topolojide bütün iş, istemcilerin üzerinden geçen bir hattadır. Yani switch gibi ağ cihazları bulunup da, ağdaki dağıtım söz konusu değil. Bütün istemciler üzerinden veri akışı geçer. Akıştaki tüm veriler incelenir ve istemci kendine ait olan veriyi (paketi) alır. Veri çift yönlüdür. Bu veriyi salan bir kaynak istemci vardır. O veriyi salar, veri de hat üzerinde çift yönlü akar.

Topolojinin düzeni çok basit. Bu topoloji de şöyle bir şey var, aynı anda iki istemci veri gönderirse bilgi karışıklığı yaşanıyor. Yani iki adet kaynak istemci olduğu durumlarda işler vahim. Bu durumu önlemek, sizin hatta olan paylaşımı düzenleyen protokol kullanmanıza bağlıdır.

Bu topoloji kullanılarak, ağda koaksiyel kablo kullanılır. Her bir istemciye T konnektörü takılır. En baştaki ve en sondaki istemcilere ise birer adet sonlandırıcı (terminatör diye adlandırılır) takılır. Böylelikle başlayan veri sonlandırılabilir.

Amma velakin bu topoloji pek kullanılmıyor çünkü performansı çok düşük. Iki istemci arasındaki mesafede ince koaksiyelde 185 metre, kalın koaksiyelde 500 metredir. Normalde iki istemci arasındaki aralık minimum değerde yarım metre olduğunda bu topolojiye göre ağda en fazla 30 adet istemci kullanılabilir.

Bu topoloji kullanılacaksa, bağlantı anında T konnetörler doğrudan NIC (ağ kartına) takılmalı. Şayet istemci uzakta olacaksa T konnektör'den çıkacak bir kablo ile uzatma olmalı. Yani iş T konnektörde bitiyor, yukarıda da nedenini belirttiğim gibi.



Neden bu topolojiyi kullanmalıyım?
Kablo yapısı güvenli, bir istemci eklemek kolay, bir sunucuya ihtiyaç yoktur.

Neden bu topolojiui kullanmamalıyım?
Büyük ağ olacaksa dezavantajı daha fazla. Çünkü en fazla 30 istemci olur ki o da aralarındaki mesafe yarım metre olduğunda demiştim. Ağın uzunluğu ince koaksiyel kabloda 185, kalın koaksiyel kabloda 500 metreden fazla olamaz demiştim. Arıza tespiti zordur. Çünkü bütün istemciler birbirisinin aynısı, aynı hattan veri alıyor. Aynı konnektörden besleniyorlar vs. Haliyle her şey aynı olduğu için hangi istemcide veya neyde sorun var, zor anlaşılıyor.

Yıldız (Star) Topolojisi

Kullanılan en sık topoloji çeşidi yıldız topolojisidir. Çünkü her şeyiyle çok basittir. Ağda bir merkez birim bulunur ve bütün istemciler merkeze bağlıdır. Haliyle ağda sıkıntı olduğunda çözüm kolay doğuyor. Merkezden kasıtım switch ya da hub, sunucu bilgisayar değil, yanlış anlaşılmasın.

Bu topolojide bir istemci diğer istemciyle temasa geçmek istiyorsa, paket yollanır ve paket ilk önce merkez birimine gelir, ardından paket hedef adrese yönlendirilir. Çünkü merkezde bütün adresler kayıtlıdır -bağlı oldukları için-.



Topolojiye göre, ağ içinde koaksiyel kablo yoktur, onun yerine UTP ya da STP (korumalı) kablo kullanılır. Bir istemci, merkeze en fazla 100 metre uzaklıkta olabilir, daha fazla olduğunda hız kesintisi yaşanır.

Ağdaki arıza tespiti çok kolaydır, merkez birim sayesinde bunu öğrenebiliyoruz. Eğer ki bir istemci internet ortamına çıkamıyorsa, ya merkez birime bağlı değildir, ya kabloda arıza vardır, ya NIC kartında sıkıntı vardır ya da istemci yazılımında (driver gibi). Arıza tespiti bu kadar kolaydır. Bununla beraber, bir istemci arızalandığında diğer istemciler bundan etkilenmez, hatta daha da rahatlar.

Neden bu topolojiyi kullanmalıyım?
Bir istemci arızalandığında, arıza tespiti çok kolaydır. Istemcinin arızası diğer istemcileri etkilemez. Ağ ortamına yeni istemci eklemek basittir. Yönetim de bir hayli kolaydır. Kabloyu ya da NIC kartını değiştirerek ağ hızını yükseltebilirsiniz.

Neden bu topolojiyi kullanmamalıyım?
Bir istemcinin merkeze uzaklığı en fazla 100 metre olmalı. Eğer ki çok ucuz bir şey olsun diyorsanız, switch gibi ağ cihazları biraz pahalı gelebilir.

Ağaç (Tree) Topolojisi

Adından da anlaşıldığı gibi, şekli ağacı andıran bir topolojidir. Hiyerarşik bir topolojidir. Bu topolojide önemli olan ana bilgisayardır. Çünkü ağacın yani hiyerarşinin sorumluluğu ondadır. Basamak basamak sorumluluk azalıyor. O yüzden en alt basamakta ya da ağacın gövdesinde ana bilgisayar bulunur. Ağ dallandıkça sorumluluğu azalan istemciler oluşur. O istemcilerden ise ana bilgisayar sorumludur. Bu topolojiyi çok büyük ağlarda kullanabilirsiniz. Örnek ile birden çok labaratuvarınız veya sınıfınız varsa, hepsini hiyerarşik yapıda yapılandırır, hepsini ana makineye bağlarım. Aşağıdaki resim bu topolojiyi anlatıyor.



Neden bu topolojiyi kullanmalıyım?
Yapı bakımından yıldız topolojisini andırsa da, onun gibi değil. Büyük bir ağ oluşturuyorsanız, birden fazla ağ oluşturmak yerine tek bir ağ içine basamak basamak, yani hiyerarşik yapıda oluşturup, hepsini ana makineye bağlamak en mantıklısı olur.

Neden bu topolojiyi kullanmamalıyım?
Ağınız küçükse neden kullanasınız? 3-4 adet labaratuvarınız veya birden çok sınıfınız mı var? Eğer soruların yanıtı "hayır" ise kullanmanızı tavsiye etmem.

Halka (Ring) Topolojisi

Yine isminden de anlaşıldığı gibi topolojibir halka biçiminde oluşmuş bir yapı. Topolojiye göre, ağdaki bir istemci farklı bir istemciye bir paket göndersin. Bu paketi, bütün ağdakiler alır. Paketteki kaynak adres, halkadaki istemciye uyarsa, o onun paketidir. Yani kendi adresi yazarsa pakette (Örn: 192.168.2.5 to 192.168.2.8 gibi), istemci o paketi alır ve kabul eder. Eğer değilse, paket işlem dışında kalır. Halkadaki veri akışı tek yönlüdür. Bu şu demektir, halkadaki her istemci, kendisine aktarına veriyi diğer istemciye iletmek zorundadır. Ta ki hedef istemci kabul edene kadar. Bu topoloji, bir sonlandırmaya gerek duymuyor.



Neden bu topolojiyi kullanmalıyım?
Maliyeti çok ucuzdur. Sonlandırmaya ihtiyaç duyulmaz.

Neden bu topolojiyi kullanmamalıyım?
Veri akışı tek yönlüdür. Günümüzdeki çözümlerde çift yönlü veri akışı kullanılıyor. Bunun yanında, halkadan bir istemci koptuğunda veri iletimi sağlanamaz. Arıza bakımı uğraştırıcıdır. Ucuz etin yahnisi diyelim.

Kuracağımız ağa göre topoloji önem taşır. Hangi topoloji bize göreyse, ona göre seçim yapmakta yarar var. Bu bize her açıdan yarar sağlayacaktır. Arıza tespitinde, ağın performansında ve ağın iletişiminde bize uygun olan hangi topolojiyse, yerimize göre seçimini yapmak zorundayız.

Recep ŞERIT